Rola biegłego rewidenta w zakresie oszustw – wybrane zagadnienia
PANA przypomina zagadnienia związane z możliwością zniekształcenia sprawozdań finansowych w wyniku oszustwa
W ostatnim czasie w przestrzeni publicznej pojawiły się wypowiedzi medialne, które koncentrują się na próbie udowodnienia, co nie należy do obowiązków firm audytorskich i badających w ich imieniu kluczowych biegłych rewidentów. Wypowiedzi te mogą wprowadzać w błąd użytkowników sprawozdań finansowych. Ich niestosowność wynika również z tego, że Polska Agencja Nadzoru Audytowego wielokrotnie zwracała uwagę na fakt, że zmienione w ostatnich latach warunki działania i zwiększone ryzyko gospodarcze mogą prowadzić do powstania niezwykle niekorzystnych zjawisk związanych z oszukańczą sprawozdawczością finansową. Zagadnienie to wymaga więc szczególnej uwagi i rozważności w procesie badania sprawozdań finansowych.
W związku z powyższym PANA przypomina [1] firmom audytorskim i działającym w ich imieniu kluczowym biegłym rewidentom wybrane zagadnienia związane z możliwością zniekształcenia sprawozdań finansowych w wyniku oszustwa:
- Głównym celem badania zgodnie z Krajowymi Standardami Badania [2] jest wyrażenie racjonalnej opinii o wysokim poziomie pewności, czy zbadane sprawozdania finansowe są wolne od istotnych zniekształceń niezależnie od tego, czy wynika to z oszustw czy też błędów.
- Aby było możliwe sformułowanie prawidłowej opinii niezbędne jest więc zgromadzenie wystarczających i odpowiednich dowodów badania, że sprawozdania finansowe nie są istotnie zniekształcone w wyniku:
– oszustwa oraz
– błędów. - Wyrażenie opinii bez zastrzeżeń na temat zbadanych sprawozdań finansowych jest, biorąc po uwagę powyższe, oświadczeniem kluczowego biegłego rewidenta i firmy audytorskiej w imieniu której działał w stosunku do użytkowników tych sprawozdań, że zebrał wystarczające i odpowiednie dowody badania na temat tego, że sprawozdania te nie są istotnie zniekształcone w wyniku oszustwa oraz błędów.
- PANA zwraca również uwagę, że nie można w stosunku do badania będącego usługą atestacyjną mającą dać racjonalny poziom pewności, stosować podejścia właściwego dla innych usług atestacyjnych mających dać niższy, ograniczony poziom pewności (np. przegląd sprawozdań finansowych) tzn. zapewnienia przez negację.
- Brak dowodów lub informacji, że sprawozdania finansowe są istotnie zniekształcone w wyniku oszustwa nie jest sam w sobie dowodem potwierdzającym brak istotnych zniekształceń. W takiej sytuacji nie jest więc możliwe wyrażenie opinii bez zastrzeżeń na temat zbadanych sprawozdań finansowych. Zastosowanie mają wtedy wymogi standardów dotyczące sytuacji, w której biegły rewident nie jest w stanie zebrać wystarczających i odpowiednich dowodów badania.
Niniejszy komunikat nie dotyczy obowiązków związanych z tą tematyką nałożonych na inne strony odpowiedzialne za sporządzenie sprawozdań finansowych i nadzór nad tym procesem zgodnie z przepisami prawa, a w szczególności na zarządy czy organy nadzorcze.
[1] Zagadnienia z tym związane były już przedmiotem komunikacji Agencji. Przykładowo:
https://pana.gov.pl/komentarze-i-opracowania/przygotowanie-do-badania-za-rok-2022/
[2] Przez Krajowe Standardy Badania (KSB) należy rozumieć Krajowe Standardy Badania w brzmieniu Międzynarodowych Standardów Badania przyjęte uchwałą nr 3430/52a/2019 Krajowej Rady Biegłych Rewidentów z dnia 21 marca 2019 r. w sprawie krajowych standardów badania oraz innych dokumentów (z późn. zm.)
