Sprawozdanie roczne za 2023 r.
29 maja br. Rada PANA przyjęła sprawozdanie roczne za 2023 r.
W 2023 r. PANA realizowała zakreślone w planie działania cele, do których należą:
- zapewnienie najwyższej jakości i rzetelności badań sprawozdań finansowych oraz usług atestacyjnych innych niż badanie ustawowe i usług pokrewnych;
- prowadzenie nadzoru publicznego nad działalnością PIBR;
- elektronizacja obsługi firm audytorskich i pracy Agencji;
- prowadzenie działań informacyjnych i edukacyjnych nakierowanych na podwyższenie poziomu usług świadczonych przez firmy audytorskie.
Kontrole
W 2023 r. PANA przeprowadziła 166 kontroli planowych oraz 40 kontroli tematycznych w odniesieniu do nowych standardów kontroli jakości.
PANA przekazała łącznie firmom audytorskim 177 raportów z kontroli. W tych raportach zostało zawartych 2904 zaleceń pokontrolnych, z czego 1785 zaleceń odnosiło się do procedur badania, a 888 – do systemu wewnętrznej kontroli jakości. Reszta zaleceń dotyczyła zidentyfikowanych w trakcie kontroli uchybień związanych ze zgodnością działalności firmy audytorskiej z Ustawą i Rozporządzeniem UE nr 537/2014, sprawozdaniem z przejrzystości oraz wdrożeniem zaleceń z poprzednich kontroli PANA.
W ubiegłym roku sporządzono 3 roczne plany kontroli 2023/2024 – plan „podstawowy” (obejmujący 9 firm audytorskich badających JZP oraz 267 firm audytorskich badających nie-JZP), plan „fundusze inwestycyjne” (obejmujący 9 firm audytorskich badających JZP oraz 2 firmy audytorskie badające nie-JZP) oraz plan „banki” obejmujący 3 firmy audytorskie badające JZP.
W kolejnych latach priorytetem dla PANA będzie poprawa procesu planowania i wykonania rocznego planu kontroli, który w dotychczasowej działalności realizowany był na poziomie ok. 50 proc. Agencja będzie również przygotowywać sprawozdania z wykonania rocznych planów kontroli, co nie było dotychczasową praktyką. Ponadto proces ten będzie skorelowany z innymi planami działań Agencji, tj. z planem finansowym i z planem działalności. Istotne będzie również dokonanie przeglądu obowiązujących polityk zarządzania systemem kontroli oraz procedur przeprowadzania kontroli.
Postępowania administracyjne wobec firm audytorskich i dochodzenia dyscyplinarne wobec biegłych rewidentów
W 2023 r. PANA prowadziła 271 postępowań administracyjnych, w tym 159 postępowań administracyjnych (pokontrolnych) w zakresie nałożenia kary administracyjnej dot. nieprawidłowości stwierdzonych podczas kontroli przeprowadzanych w firmach audytorskich oraz 112 postępowań administracyjnych (pozostałych) w zakresie naruszeń związanych z brakiem wniesienia opłaty z tytułu nadzoru, sprawozdań z przejrzystości, sprawozdawczości dla Agencji, niewłaściwym przekazaniem Agencji akt zleceń.
W 2023 r. PANA wydała 108 decyzji w sprawach dotyczących nałożenia na firmę audytorską kary administracyjnej w pierwszej instancji, w tym 36 w postępowaniach pokontrolnych oraz 72 w pozostałych postępowaniach W ubiegłym roku PANA wydała w pierwszej instancji 62 decyzje nakładające na firmy audytorskie kary pieniężne o łącznej wartości 21 476 017 zł.
W 2023 r. PANA prowadziła 425 dochodzeń dyscyplinarnych, w tym 197 postępowań wszczętych w 2023 r. 228 spraw kontynuowanych z lat poprzednich.
PANA będzie zmierzać do podniesienia sprawności realizacji procesów związanych z postępowaniami dyscyplinarnymi i administracyjnymi, tak aby skrócić czas działań nadzorczych obejmujących te kontrole i postępowania.
Lista firm audytorskich
Na 31 grudnia 2023 r. na liście firm audytorskich prowadzonej przez PANA było zarejestrowanych 1230 firm audytorskich. W trakcie tego roku 46 firm audytorskich zostało wpisanych na listę firm audytorskich, a 94 z niej skreślone. Liczba wpisów w roku 2023 w porównaniu z rokiem 2022 wzrosła o 28 (wzrost o 156 proc.). Był to najwyższy wynik od początku istnienia PANA. Liczba skreśleń w roku 2023 w porównaniu z rokiem 2022 zmalała o 10 proc.
Polonizacja standardów i zasad etyki zawodowej biegłych rewidentów
W 2023 roku miała miejsce kontynuacja przyjmowania do polskiego porządku prawnego standardów badania w wersji spolonizowanej, a także ustanowione zostały Zasady etyki zawodowej biegłych rewidentów. Oznacza to, że do postanowień standardów międzynarodowych wydanych przez IAASB i IESBA zostały dodane przez KRBR zapisy uwzględniające specyfikę przepisów obowiązujących w Polsce oraz nałożone dodatkowe obowiązki wynikające z obserwacji i wniosków płynących z kontroli przeprowadzonych przez PANA w zakresie stosowania wcześniej ustanowionych standardów. W ramach konsultacji oraz roboczych spotkań z przedstawicielami KRBR przedstawiciele PANA wymieniali poglądy oraz zgłaszali uwagi w sprawie brzmienia projektów standardów i Zasad etyki zawodowej biegłych rewidentów oraz kierunku ich polonizacji.
Działania w zakresie obligatoryjnego szkolenia zawodowego (ODZ) biegłych rewidentów
Priorytety PANA w ramach sprawowanego nadzoru nad PIBR w obszarze obligatoryjnego doskonalenia zawodowego biegłych rewidentów skoncentrowane były w 2023 r. na aktualizacji zakresu merytorycznego tematów ze szczególnym uwzględnieniem nowych czynników ryzyka w aspektach związanych z kontynuacją działalności czy wzrostem ryzyka oszustwa oraz na poszerzeniu tematyki ODZ o zagadnienia związane z nowymi standardami zarządzania jakością (w szczególności dotyczących specyfiki krajowej, koncentracji na praktycznych aspektach systemu wewnętrznej kontroli jakości, ciągłego doskonalenia systemu wewnętrznej kontroli jakości, wsparcia małych i średnich firm audytorskich).
Współpraca międzynarodowa
W 2023 r. przedstawiciele PANA uczestniczyli w dorocznym posiedzeniu plenarnym Międzynarodowego Forum Niezależnych Regulatorów Audytu (The International Forum of Independent Audit Regulators, IFIAR), warsztatach dla kontrolerów i warsztatach dotyczących dochodzeń, a także w spotkaniach z przedstawicielami sześciu największych światowych sieci firm audytorskich. PANA dołączyła do grupy roboczej ds. inwestorów i innych interesariuszy IFIAR.
W ubiegłym roku Marcin Pęksyk z Departamentu Kontroli PANA został wybrany jako obserwator Komitetu Europejskich Organów Nadzoru Audytowego (KEONA) w Europejskiej Grupie Doradczej ds. Sprawozdawczości Finansowej (EFRAG). Przedstawiciele PANA uczestniczyli w posiedzeniach plenarnych KEONA w Brukseli, w posiedzeniach podgrup standardów i kontroli KEONA w Brukseli oraz w posiedzeniu podgrupy ds. dochodzeń w Wiedniu.
Z kolei w dniach 3 i 4 października 2023 roku PANA zorganizowała w Warszawie wspólnie z Centrum ds. Reformy Raportowania Finansowego Banku Światowego spotkanie pt. “Dobre praktyki w nadzorze audytowym oraz egzekwowaniu przepisów: Obserwacje Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego”. W trakcie spotkania nasi przedstawiciele podzielili się doświadczeniami z przedstawicielami instytucji odpowiedzialnych za nadzór nad rynkiem audytorskim w krajach Bałkanów Zachodnich w ramach programu Banku Światowego.
W zakresie regulacji międzynarodowych w 2023 r. PANA monitorowała na szczeblu KEONA działania związane z dyrektywą ws. sprawozdawczości przedsiębiorstw na temat zrównoważonego rozwoju (Corporate Sustainability Reporting Directive, CSRD). PANA wzięła również udział w konsultacjach dotyczących unijnych standardów raportowania zagadnień zrównoważonego rozwoju (European Sustainability Reporting Standards, ESRS)
Działalność informacyjna i edukacyjna
W 2023 r. PANA opublikowała „Sprawozdanie z monitorowania rynku usług świadczonych przez biegłych rewidentów i firmy audytorskie za 2022 rok”. Było ono czwartym tego rodzaju dokumentem. W 2023 r. trwały również prace nad pierwszym numerem „Rocznika Audytu i Rachunkowości” – czasopisma naukowego, którego misją jest prezentowanie wiedzy z zakresu ekonomii, finansów, zarządzania oraz prawa.
21 czerwca 2023 r. odbyła się konferencja „Bezpieczeństwo obrotu gospodarczego: odpowiedzialność instytucji, odpowiedzialność biznesu”, a 5 września 2023 r. panel „Ład korporacyjny a przeciwdziałanie przestępczości finansowej” w ramach XXXII Forum Ekonomicznego w Karpaczu.
W 2023 roku PANA angażowała się w dialog z biegłymi rewidentami i firmami audytorskimi. Agencja zorganizowała m.in. trzy spotkania grupowe z przedstawicielami firm audytorskich, webinar dla firm audytorskich dotyczący monitoringu rocznego Systemu Wewnętrznej Kontroli Jakości oraz 3 spotkania online z kandydatami na biegłych rewidentów „Proces badania sprawozdania finansowego widziany okiem nadzoru.
Zgodnie z zapisami w Ustawie PANA będzie podejmować dalsze prace w celu wypracowania jak najbardziej efektywnych działań edukacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku biegłych rewidentów i firm audytorskich.
