Zrozumienie kontroli wewnętrznej w okresie pandemii COVID-19
PANA przypomina, że zgodnie z KSB 315 par. 12-24 biegły rewident rozpoczynając badanie
uzyskuje zrozumienie kontroli wewnętrznej mającej znaczenie dla badania. W związku z tym
kontynuując przybliżanie treści dotyczących audytu w okresie pandemii COVID-19, PANA
zachęca do zapoznania się z artykułem opublikowanym 13 kwietnia 2020 r. w Journal
of Accountancy i zaprezentowanym na stronach IFAC (zachęcamy do zapoznania się z pełną
treścią: Tips for auditing with changed controls during the pandemic)
Artykuł wskazuje na trudności związane z poprawnym rozpoznaniem kontroli ze względu
na istotne zmiany zachodzące w ciągu badanego roku. Autorzy swoje rozważania dzielą
na kolejne kroki, systematyzując podejście do zrozumienia kontroli wewnętrznej badanej
jednostki w okresie COVID-19:
I. Analiza zmienionego środowiska
W trakcie 2020 roku w jednym podmiocie mogą działać różne kontrole
wewnętrzne, w zależności od okresu. Mogą się one istotnie od siebie różnić. Należy rozważyć,
w jaki sposób podmiot przetwarzał transakcje i jakie kontrole były stosowane w różnych
okresach badanego roku.
PANA wskazuje, że w niektórych przypadkach (na przykład w okresie przestojów czy też
wstrzymania działalności) może się okazać, że niektóre kontrole, które do tej pory były
nieistotne, staną się kluczowe dla danego typu działalności. PANA proponuje rozpoznanie
kontroli odrębnie dla poszczególnych okresów zmiany kontroli. PANA wskazuje, że zmian w
kontroli wewnętrznej mogło być więcej niż jedna, bo mogły być na przykład spowodowane
chorobą lub nieobecnością kluczowych osób, bądź też okresami kwarantanny lub lockdown.
II. Ocena środowiska kontrolnego
Podczas okresu COVID-19 cennych wskazówek do oceny środowiska kontroli dostarczają
komunikaty dotyczące zmian w procedurach, a wskazujące na sposób poradzenia sobie przez
podmiot badany ze zmienionym środowiskiem. Ważne jest zwrócenie uwagi na to, w jaki
sposób zarząd, dyrektorzy, kontrolerzy czy też główny księgowy komunikowali się
z zespołami, informując o zmianach w środowisku kontroli. Pomoże to zrozumieć na ile
organizacja była w stanie przygotować się do nowych warunków.
III. Ocena zaprojektowania i wdrożenia kontroli
O ile ze sposobem zaprojektowania kontroli można zapoznać się w sposób zdalny (poprzez
przegląd dokumentacji oraz rozmowy z poszczególnymi osobami przy użyciu
wideokonferencji), o tyle ocena wdrożenia kontroli jest znacznie utrudniona.
PANA zwraca uwagę na to, że sposób oceny wdrożenia kontroli powinien być zaprojektowany
w odniesieniu do konkretnego podmiotu badanego i jego sposobu funkcjonowania.
IV. Przeprowadzenie testów poprawności funkcjonowania kontroli
Testy są powszechnie używanym narzędziem do określania, że kontrola została
zaimplementowana. Testy zazwyczaj polegają na spojrzeniu na oryginalny lub źródłowy
dokument, w którym wykonanie lub wykonanie kontroli jest dowodem na coś, co można
zobaczyć.
W okresie COVID-19 ze względu na to, że biegły rewident zapoznaje się głównie z wersjami
elektronicznymi dokumentów, konieczne jest zachowanie zawodowego sceptycyzmu
w podejściu do sprawdzania takich dokumentów. Środowisko elektroniczne stawia bowiem
przez biegłymi nowe wyzwania i ryzyka, na które do tej pory nie byli narażeni w tak znacznym
stopniu.
PANA pragnie zwrócić uwagę również na opracowanie wskazane przez IFAC – Reacting to
Covid-19 in Internal Control over Financial Reporting, o którym więcej możecie Państwo
przeczytać w artykule Planowanie badania ryzyka oszustwa w okresie pandemii COVID-19 na
stronie Agencji https://pana.gov.pl/komentarze-i-opracowania/planowanie-badania-ryzyka-oszustwa-w-okresie-pandemii-covid-19/
PANA zachęca do zapoznania się z pełną treścią powyższych opracowań oraz przypomina,
że zgodnie z KSB 315 biegły rewident musi uzyskać zrozumienie kontroli wewnętrznej,
mającej znaczenie dla badania.
