PANA opublikowała sprawozdanie za 2022 r.
2022 r. dla Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego minął pod znakiem skutecznej realizacji planów kontroli i prowadzenia postępowań pokontrolnych, ustanowienia i wsparcia procesu wdrożenia nowych standardów kontroli jakości, rozwoju działań edukacyjnych i współpracy międzynarodowej (również w kontekście następstw wojny na Ukrainie). Nowym zagadnieniem były kontrole dziedzinowe oraz kontrole tematyczne w firmach audytorskich przeprowadzających badania sprawozdań finansowych spółek rynku NewConnect.
Sprawozdanie roczne PANA skierowane jest zarówno do biegłych rewidentów, firm audytorskich, interesariuszy podmiotów, których sprawozdania finansowe są badane, jak i do całego społeczeństwa. Dane w nim zawarte obrazują stan i przebieg działań przeprowadzanych w ramach sprawowania nadzoru publicznego nad rynkiem usług audytorskich i działalnością samorządu zawodowego biegłych rewidentów. Mogą one być przydatne dla wszystkich uczestników rynku firm audytorskich, inwestorów, przedsiębiorców oraz osób zainteresowanych gospodarką i ekonomią.
Dążenie do poprawy jakości sprawozdań finansowych służy i odbywa się na rzecz interesu publicznego
Każdego roku w Polsce biegli rewidenci działający w ramach firm audytorskich badają sprawozdania finansowe ok. 30 000 podmiotów gospodarczych. Informacje finansowe zawarte w tych sprawozdaniach są ważnym elementem życia gospodarczego, ponieważ w założeniu powinny one przedstawiać rzetelny i jasny obraz sytuacji majątkowej i finansowej przedsiębiorstwa, a także osiągniętego wyniku działalności.
– Oddziałując na poprawę jakości pracy biegłych rewidentów i firm audytorskich badających te sprawozdania przyczyniamy się do poprawy bezpieczeństwa obrotu gospodarczego i stwarzamy lepsze warunki m.in. do podejmowania racjonalnych decyzji inwestycyjnych, bezpiecznego lokowania środków finansowych, prawidłowego rozliczania danin publicznych – pisze Marcin Obroniecki.
Ustanowienie i wsparcie procesu wdrożenie nowych standardów kontroli jakości
W końcu 2022 roku zostały przyjęte przez Radę Agencji nowe standardy kontroli jakości. Kwestia ta doprowadziła do sporu prawnego pomiędzy samorządem zawodowym biegłych rewidentów a PANA. KRBR nie uwzględniła bowiem znanych już od początku 2022 r. zastrzeżeń Agencji dot. standardów, a następnie wobec przyjęcia do polskiego porządku prawnego standardów w wersji zaproponowanej przez PANA, zaskarżyła uchwałę do sądu administracyjnego.
– Uznaliśmy, że obszar wspomnianych standardów należy otoczyć szczególną uwagą, ponieważ w kontrolach stwierdziliśmy wiele nieprawidłowości w systemach wewnętrznej kontroli jakości – pisze Marcin Obroniecki. – Wierzymy jednak, że potencjalne rozstrzygnięcie najważniejszych osi tego sporu może okazać się niezwykle pożyteczne w dalszym formowaniu się ram nadzoru publicznego w Polsce – ram sprzyjających jakości, a w konsekwencji wiarygodności, zarówno rewizji finansowej jak i sprawozdawczości finansowej.
W związku z przyjęciem nowych standardów kontroli jakości PANA w 2022 r. rozpoczęła przygotowania do kontroli tematycznych dotyczących oceny dostosowania systemu wewnętrznej kontroli jakości. W tym celu przygotowano wstępne wersje procedur kontroli, wylosowano firmy audytorskie i ogłoszono nabór innych zainteresowanych firm do kontroli tematycznych. Wyniki tych kontroli w założeniu miały mieć również charakter edukacyjny i wspomagający firmy audytorskie w procesie budowy i dalszego doskonalenia nowych systemów kontroli jakości co spotkało się z dużą przychylnością kontrolowanych firm.
Kontrole
W 2022 r. PANA przeprowadziła 149 kontroli planowych, 17 kontroli tematycznych, 1 kontrolę doraźna oraz, co stanowiło nowe podejście, 7 kontroli branżowych (3 z planu kontroli „Banki”, 1 z planu „Ubezpieczyciele”, 3 z planu „Fundusze inwestycyjne”). W 145 protokołach kontroli wydanych w 2022 r. zaprezentowano 294 skontrolowane akta badania. PANA kontynuowała realizację rozpoczętego w 2021 r. projektu związanego z kontrolami tematycznymi w odniesieniu do 20 firm audytorskich badających podmioty notowane na zorganizowanych rynkach akcji prowadzonych poza rynkiem regulowanym w formule alternatywnego obrotu (NewConnect).
W sprawozdaniu z 2022 r. PANA przedstawia również informację na temat odsetka raportów z kontroli, które zawierały rekomendacje do wszczęcia postępowań administracyjnych lub dyscyplinarnych. Dane porównujące działalność Krajowej Komisji Nadzoru i PANA świadczą o aspekcie jakościowym kontroli przeprowadzonych przez PANA.
Postępowania administracyjne i dyscyplinarne
W 2022 r. PANA prowadziła 200 postępowań administracyjnych (wobec firm audytorskich). W postępowaniach pokontrolnych nałożono 4 kary skreślenia z listy, a pozostałych postępowaniach – 2 takie kary. 29 decyzji administracyjnych podano do publicznej wiadomości, a w 55 decyzjach nałożono na firmy audytorskie kary pieniężnie o łącznej wartości 1 159 849 zł.
W zakresie swoich zadań ustawowych PANA prowadziła również postępowania dyscyplinarne (wobec biegłych rewidentów) – w 2022 r. było to 231 takich postępowań. Należy zauważyć, że w 2022 r. wystąpił znaczny wzrost liczby wniosków o ukaranie do sądu powszechnego w trybie dobrowolnego poddania się karze, które stanowiły aż 75% wszystkich wniosków o ukaranie.
W 2022 r. PANA skierowała też 12 zawiadomień o podejrzeniu przestępstwa do prokuratury.
Współpraca międzynarodowa
W 2022 r. w ramach przewodnictwa PANA w Podgrupie ds. dochodzeń Komitetu Europejskich Organów Nadzoru Audytowego (KEONA) zorganizowała w Warszawie pierwsze od 2019 roku fizyczne spotkanie członków tej podgrupy. Również w ubiegłym roku, po raz pierwszy w historii PANA wspólnie z KNF przygotowała w 2022 roku kompleksowe sprawozdanie z monitorowania rynku usług świadczonych przez biegłych rewidentów i firmy audytorskie oraz działalności komitetów audytu. PANA kontynuowała również proces budowania kompetencji związanych z rozszerzeniem w UE zakresu obowiązkowej sprawozdawczości niefinansowej ze szczególnym uwzględnieniem klimatu i społecznej odpowiedzialności.
W 2022 roku nastąpiło zintensyfikowanie wsparcia dla europejskich aspiracji ukraińskiego organu nadzoru audytowego APOB. Między innymi dzięki staraniom Agencji przedstawiciele APOB wzięli udział m.in. w posiedzeniu plenarnym KEONA w Brukseli w czerwcu 2022 r. a na początku kolejnego roku otrzymali status obserwatora przy KEONA.
Działalność edukacyjna
Ustawa nakłada na PANA zadanie podejmowania działań edukacyjnych i informacyjnych w zakresie funkcjonowania rynku biegłych rewidentów i firm audytorskich.
W ramach tego zadania, PANA zorganizowała w minionym roku kolejną konferencję poświęconą ładowi korporacyjnemu, która miała na celu popularyzację tego zagadnienia w Polsce. Wzięło w niej udział 21 krajowych i zagranicznych gości (wśród nich znaleźli się wykładowcy akademiccy, przewodniczący komitetów audytu w spółkach giełdowych, członkowie rad nadzorczych, menedżerowie, przedstawiciele organizacji pozarządowych, instytucji państwowych i samorządu zawodowego).
PANA podpisała również w 2022 r. porozumienia z uczelniami wyższymi w celu wypełniania ustawowego zadania podejmowania działań edukacyjnych. Aby rozwijać współpracę akademicką oraz prowadzić efektowne działania edukacyjnych PANA podpisała deklarację współpracy z Wydziałem Prawa i Administracji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu a także Porozumienie o współpracy na temat upowszechniania wiedzy z zakresu edukacji finansowej i rewizji finansowej ze Szkołą Główną Handlową w Warszawie.
W ramach współpracy z Prokuraturą Krajową i Komendą Główną Policji w 2022 r. pracownicy PANA przeprowadzili cykl szkoleń. Poruszane były w ich trakcie zagadnienia związane m.in. ze sprawozdawczością finansową spółek, analizowaniem przykładów nadużyć finansowych oraz dokumentacji finansowej pod kątem wykrywania ewentualnych nieprawidłowości, dociekania nieścisłości w badaniu wycen czy weryfikacji całego procesu badania sprawozdania finansowego.
Działalność informacyjna
W minionym roku PANA zrealizowała pierwsze w historii kampanie społeczne w mediach publicznych i Internecie dotyczące znaczenia badań sprawozdań finansowych, w których przypominaliśmy między innymi o konieczności sprawdzania, czy firma audytorska i biegły rewident posiadają stosowne uprawnienia. Adresatami spotów w telewizji i radiu byli m.in. przedsiębiorcy, inwestorzy i deponenci.
W celu utrzymywania jak najlepszego i bezpośredniego dialogu z nadzorowanymi firmami audytorskimi w minionym roku PANA organizowała również kolejne spotkania z firmami audytorskimi.
PANA organizowała również spotkania dla biegłych rewidentów i firm audytorskich poświęcone wdrożeniu nowych standardów kontroli jakości oraz omawianiu publikacji pojawiających się na stronie Agencji.
