Oświadczenie w związku z publikacją dziennika „Rzeczpospolita”
W związku z publikacją dziennika „Rzeczpospolita” z 10 lipca 2023 pt. „Rząd będzie miał wgląd w tajemnice firm” o projektowanych przepisach dotyczących cyfryzacji i przekazywania do Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego akt wytwarzanych w związku ze świadczeniem usług przez firmy audytorskie Agencja oświadcza, że proponowane przepisy, o ile wejdą w życie, nie zmienią zakresu dostępu do informacji pochodzących z badań sprawozdań finansowych realizowanych przez firmy audytorskie, względem istniejącego obecnie w ramach uprawnień kontrolnych Agencji. Jedyna zmiana, jaką wprowadzają proponowane przepisy dotyczy miejsca przechowywania danych, celem uniknięcia sytuacji, w której Agencja, pomimo obowiązku skontrolowania akt badań, nie ma do nich dostępu w wyniku celowego lub nieumyślnego działania ze strony firmy audytorskiej.
Dokumentacje badania sprawozdań finansowych tworzone są przez biegłych rewidentów przy świadczeniu usług rewizji finansowej w celu ustalenia, czy sprawozdania te przedstawiają w sposób rzetelny i jasny sytuację finansową, majątkową oraz wynik finansowy badanych podmiotów. Dokumentacja badania zawiera także dokumenty finansowe pozyskane od badanej jednostki w ramach wyboru prób do badania, które dokumentują transakcje i inne zdarzenia gospodarcze dotyczące badanej jednostki, w tym objęte tajemnicami tych podmiotów.
Według proponowanych przez Ministerstwo Cyfryzacji regulacji akta te znajdowałyby się w dyspozycji nie tylko firmy audytorskiej, ale także w postaci cyfrowej w organie sprawującym nadzór nad firmami audytorskimi, czyli w Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego. W ocenie Agencji rozwiązanie takie wzmocniłoby znacząco bezpieczeństwo ich przechowywania i wyeliminowałoby ryzyko nieuprawnionej modyfikacji czy zniszczenia.
Wbrew temu, co zdaje się sugerować ww. artykuł prasowy, nie zmieniłby się również zakres przekazywanych do PANA informacji. W szczególności Agencja nie zgadza się ze stwierdzeniem, że „w rządowej instytucji – Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego (PANA) – znajdą się wszystkie poufne informacje m.in. o cenach, marżach, warunkach dostaw czy planach inwestycyjnych. Krótko mówiąc, wszystkie pilnie strzeżone tajemnice biznesowe”. Proponowana regulacja dookreśla jedynie miejsce i sposób deponowania akt, a nie zakres zawartych w nich informacji. W obecnym stanie prawnym PANA może zwrócić się do firmy audytorskiej o dokumentację z badania, a inne instytucje państwowe również mają dostęp do informacji biznesowych, co wynika choćby z przepisów Ordynacji podatkowej. Sugestie o zwiększeniu ingerencji instytucji publicznej, jaką jest PANA, w działalność biznesową firm poddających badaniom sprawozdania finansowe mogą wprowadzać w błąd odbiorców i w sposób nieuzasadniony podważać zaufanie do organu nadzoru publicznego.
Podobnie odrzucić należy sugestie o możliwym niewłaściwym wykorzystywaniu informacji zawartych w aktach zdeponowanych w Agencji na podstawie projektowanych regulacji. Należy w tym miejscu podkreślić, że zgodnie z obecnymi przepisami Agencja takie dane może wykorzystywać wyłącznie do działań kontrolnych i pokontrolnych. Projektowane przepisy nie zmieniają niczego w kwestii wykorzystania danych przez PANA.
Agencja dostrzega ponadto, że konsekwencją wprowadzenia proponowanych regulacji byłoby zwiększanie zdolności państwa do przeciwdziałania przestępczości finansowej w Polsce poprzez zapewnienie, że dokumentacje badań nie zaginą i będą w razie potrzeby dostępne do skontrolowania przez PANA czy też do wglądu dla sądu i innych uprawnionych organów. Zapewnia ona również, że dokumentacja będzie tworzona w języku polskim, a nie dowolnym, jak to ma miejsce dzisiaj.
W ocenie Agencji proponowane zmiany w ustawie w szczególności dostosowują polskie prawo dotyczące nadzoru publicznego nad audytem do standardów technologicznych nowoczesnej administracji i obrotu gospodarczego oraz mogą ułatwić poddanie efektów prac firm audytorskich, w pewnych obszarach także działalności badanych podmiotów, np. ocenie sądowej czy służb uprawnionych do ścigania przestępstw finansowych. W obecnym stanie prawnym, zwłaszcza w przypadku firm audytorskich, które kończyły działalność, kontrola taka była niemożliwa z powodu braku odpowiedniej dokumentacji.
