Jak przygotować się do badania za rok 2020
Badanie sprawozdań finansowych za rok 2020 stawia przed biegłymi rewidentami wiele nowych wyzwań. Aby ułatwić Państwu przygotowanie do badania, przygotowaliśmy cykl komentarzy oraz skrótów artykułów poświęconych zagadnieniom związanym z badaniem sprawozdań finansowych w obliczu pandemii COVID-19.
4 kluczowe ryzyka audytu związane z pandemią COVID w badaniu za rok 2020
(na podstawie artykułu z periodyku Journal of Accountancy zaprezentowanego na stronie IFAC)
W związku z toczącymi się przygotowaniami do badań za rok 2020 Polska Agencja Nadzoru Audytowego (PANA) zachęca do przeczytania skrótów artykułów dotyczących badania w czasie pandemii COVID.
Jako wstęp do tematu przygotowania się do badania może służyć artykuł opublikowany 5 czerwca 2020 r. w Journal of Accountancy i zaprezentowany następnie na stronach IFAC (zachęcamy Państwa do zapoznania się z pełną treścią artykułu (link))
Autorzy (Bob Dohrer i Carl Mayes) podkreślają w nim 4 kluczowe ryzyka audytu związane z pandemią COVID, na które warto zwrócić uwagę planując zadania audytowe:
I. Kontrola wewnętrzna
W związku z pandemią wiele podmiotów zmieniło swój sposób funkcjonowania. Wiele osób zaczęło pracować zdalnie. Zmienił się sposób obiegu informacji i dokumentów, jak również sposób wykonywania kontroli.
Autorzy zwracają uwagę, że w przypadku zmiany sposobu działania podmiotu w związku z pandemią, konieczne jest rozpoznanie dwóch procesów kontroli wewnętrznej: tych które działały przed pandemią oraz tych, które zmieniły się w efekcie pandemii.
Ocena biegłego rewidenta w zakresie zaprojektowania i wdrażania odpowiednich kontroli ma wpływ na pozostałą część badania. Na przykład biegły rewident mógł w przeszłości polegać na skuteczności operacyjnej konkretnej kontroli. Jeżeli kontrola ta przestała działać podczas pandemii, takie podejście może nie być już możliwe. W takim przypadku biegły rewident może być zmuszony do dokonania przeglądu harmonogramu i zakresu procedur wiarygodności, w celu uzyskania wystarczających odpowiednich dowodów badania.
II. Ryzyko oszustwa
Do analizy ryzyka oszustwa Autorzy podeszli od strony trójkąta ryzyka oszustwa:
Presja – pracownicy i kierownicy mogą odczuwać zwiększoną presję na oszustwo, związane z obniżeniem zarobków osobistych oraz z możliwym pogorszeniem sytuacji finansowej podmiotu gospodarczego.
Okazja – zmiany w kontroli wewnętrznej mogły stworzyć możliwości oszukańczej sprawozdawczości finansowej lub sprzeniewierzenia aktywów.
Racjonalizacja – pracownicy mogą racjonalizować sobie oszukańcze działania, myśląc: “Zmieniam tylko liczby, aby pomóc firmie przetrwać” lub “Spłacę to, gdy tylko wszystko wróci do normy”.
Planując audyt, zespoły audytorskie powinny wziąć pod uwagę wszelkie potencjalne ryzyka nadużyć finansowych, które mogłyby mieć istotny wpływ na sprawozdanie finansowe. Powinny zrozumieć działania podejmowane przez kierownictwo w celu ograniczenia tych zagrożeń, a następnie ocenić, czy procedury audytu, które zaplanowali, muszą ulec zmianom.
III. Nieprawidłowości w wykorzystaniu środków z pomocy rządowej
Autorzy zwracają uwagę na szczególne ryzyka związane ze składanymi przez przedsiębiorstwa wnioskami o dofinansowanie ze strony Państwa. Złożoność przepisów, na podstawie których została udzielona taka pomoc, w połączeniu z faktem, że wnioski o finansowanie musiały być szybko składane przez księgowych pracujących zdalnie po raz pierwszy, mogła w niektórych przypadkach doprowadzić do zwiększonego ryzyka niezamierzonej niezgodności z przepisami.
IV. Badanie wartości szacunkowych
Ze względu na dużą niepewność sposobu funkcjonowania gospodarki, ten obszar badania będzie stanowił istotne wyzwanie dla biegłych rewidentów. Autorzy, jako szczególne obszary zagrożenia wymieniają m.in. ryzyko z ujmowaniem przychodów, odpisy aktualizujące, wycenę wartości firmy, wycenę wartości niematerialnych i prawnych. Autorzy wskazują, że o ile wyceny w latach poprzednich mogły być przygotowane często w oparciu o wartości historyczne, to w trakcie obecnego sezonu może się okazać niezbędne zastosowanie specjalistów do przeprowadzenia wyceny poszczególnych aktywów.
PANA zwraca uwagę, że zmiana procedur kontroli mogła w podmiocie nastąpić kilkukrotnie (czyli więcej niż dwa razy) w ciągu roku 2020, ze względu na kilka okresów oddziaływania pandemii na podmioty gospodarcze. Do połowy marca 2020 podmioty nie zmieniały swoich procesów w stosunku do roku 2019. Od połowy marca do czerwca bieżącego roku, czyli w okresie tzw. lockdownu, podmioty mogły rozpocząć istotne zmiany w procesach kontrolnych, związanych z wdrożeniami systemów informatycznych wspomagających pracę zdalną. Od czerwca do połowy września, kiedy obostrzenia zostały częściowo zniesione, cześć podmiotów mogła wrócić w ograniczonym zakresie do poprzedniego sposobu funkcjonowania procesów kontroli. Od końca września, ze względu na narastające zachorowania, mogła nastąpić kolejna fala zmian w procesach kontroli.
PANA zwraca również uwagę, że zmienione warunki działania podmiotów gospodarczych, jak i ogólna niepewność gospodarcza, silnie wpływają na ryzyko oszustwa. Szczególnie w tym okresie istotne jest bazowanie na zawodowym sceptycyzmie i zwracanie uwagi na wszelkie nieprawidłowości, tak na poziomie operacyjnym, jak i na poziomie całego sprawozdania finansowego. PANA przypomina, że w przypadku natknięcia się na przypadki oszustwa biegli rewidenci powinni kierować się wskazaniami w szczególności par. 38 KSB 240.
PANA wskazuje szczególnie na ryzyka związane wykorzystaniem pomocy rządowej oraz z warunkami, na jakich udzielona została ta pomoc. Biegli rewidenci powinni zwrócić szczególną uwagę na oddziaływanie niespełnienia warunków udzielenia pomocy na zagrożenie kontynuacji działalności.
Zachęcamy do zapoznania się z pozostałymi częściami opracowań dotyczących badania za rok 2020. Linki do dostępnych już opracowań znajdują się poniżej. Pozostałe będą pojawiać się systematycznie na naszej stronie internetowej.
Zagadnienia dotyczące audytów w JZP (wkrótce)
Zagadnienie dotyczące szacunków (wkrótce)
